Сылбах тиит
Үллэр, өрүкүйэр өрөһө сүүрүктээх, килбэйэр,
Киэргэйэр киэҥ киэлилээх, томтойор, долгуйар
Тускулаах ньуурдаах,
Кыынньар, кытыастар, кырбаһар кыыллаах,
Таҥнары дьалкыйар таас үрэх
Өҕүллэн үтүрүйэр өҥөйөр бүүрүгэр,
Харсар, хабырыһар хара сыырыгар,
Бигэнэн биллиргиир билии биэрэгэр,
Сис тыа сирэй сиригэр —
Силиргэхтээх силистэрин сиргэ
Ситэ ситимнэһэн ситэн,
Бараа мастартан барыларыттан
Бастаан баһыччы барҕаран
Мутуктара муҥутаан, салаалара сарбайан,
Тиит мас дьирэйэн-тирэнэн
Тураҥ буорга туругуран турдаҕына,
Аллараа, аннынан аныһыйа устар
Дьалкыллар таас үллэҥниир үрэх
Өрөһө сүүрүгэ, таһымныыр дьалхаана
Хара сыыры хачыгыраччы хабырыйан,
Куоһуу охсон, кудумньулуу хаһан,
Эргиччи эҥсээн, эмпэрэлиин эҥкэтэн,
Уҥуоргута одууламмат уораан оҥорбута.
Тиит мас тирэнэн туран,
Силистэрин ситэрбит силиктээх сирин
Сиксийэн-сиидэлээн, сиҥнэрэн симэлиппитэ.
Mac барахсан, үктэлэ үрэллэн,
Сиргэ сириэдийбит силиргэхтээх силистэрэ,
Аҥардас салаалара адаарыһан хааланнар,
Тутулуга тулумнанан, туллаҥныы турбута...
Сибээстэрэ эстэн, сиҥнэн испитэ.
Өр өһөспөккө өҥкөйө төҥкөйбүтэ.
Салааларынан, лабааларынан сапсына сатаабыта
Сатамматаҕа,
Саллан-самнан,
Таҥнары таҥхайбыта...
Онон ол курдук,
Силиргэхтээх силистэрдиин сиртэн сиҥнэн,
Оргуйар, охсуллар омуннаах уорааҥҥа
Оннуттан ойдон,
Оргууй нусхайан,
Охтон түспүтэ...
Эбэ, эриллэр эмпэрэтигэр эргитэн,
Уорааныгар охсон, дьалхааныгар таппыта,
Иһигэр киллэрэн, иэмэхтии эрийбитэ,
Сарбаҕар-намылхай намчы лабааларын
Сахсалдьытан,
Сарымтытан,
Салыбыратан
Самнарбыта...
Мунутаан үүммүт муҥутуур мутуктарын
Мускуйан,
Булкуйан,
Булгуруппута...
Итиэннэ,
Ийэ сүүрүк иһигэр иэнигитэн,
Итинтэн инньэтэх илдьэ 6арбыта...
II
Сиритэ сынньыллыбыт
Сииктээх силистэрин,
Сабыта сынньыллыбыт
Сарбаҕар салааларын,
Булгурута мускуллубут
Муос мутуктарын
Будулуйар боруок
Бутугастыы булкуйан,
Кыыппах-кыыппах кыралаан,
Быстах-быстах бытарытан,
Салаа-салаа арааран,
Долгунунан охсон,
Тыалынан сынньан,
Кый-бырах кыйдаан,
Оччугуй оппуостаах,
От олбохтоох,
Күөх көмөгөйдөөх,
Намыһах тахсыылаах
Миэл биэрэктэрин
Кытыыларыгар кыҥыһахтатан,
Дьалхаанынан дьалкытан,
Тарҕатан таһаарбыта...
III
Олохтон устубут
Уһун туйгун тиит,
Лаглайар салаалара самнан,
Хойуу мутуктара хобутаан,
Толуу уһуна тоһуттан,
Буортан булгуруйан,
Биэрэгиттэн тэлэһийэн,
Салаалара сарымтан,
Талахаччыйан тарыырданан,
Таҥнары бастанан,
Уурайбакка устан,
Барыйан барбыта...
IV
Кини
Олорбут олоҕун онно
Ойбон оннунуу
Оҥойон оппутун
Тохсус долгун
Томтойо долгуйан,
Биэрэги мэлийэн,
Тэҥнии тэппитэ...
Кэтэх өттүнээҕи кэҥкэ тииттэр,
Кэмнэрэ кэлэрин кэтэспиттии киэбирэн,
Салгын сапсыырыгар салааларын салыбырата,
Уһун мутуктарынан ууну одуулаһа
Хамнаабакка хаҥкыһан хаалтара...
V
Таас үрэх таманыгар
Буор сыыры булан,
Хас халаан дьалаанытар
Хара сыыры хабырыйан,
Хабырыйа халыҥнаан,
Хамнаатаҕын аайытын
Сис тыа сиэдэрэй
Силистээхтэрэ, сэбирдэхтээхтэрэ
Сити курдук сиэринэн
Сиҥнэ-сиҥнэ симэлийэн
Умайар уорааҥҥа охтор,
Онно-манна охсуллан
Оһоллонор оҥоһуулаах
Эгэлгэлээх эбиттэр...
VI
Сыыла устубут
Сылбах тиити
Батыһа бардахха,
Маннык бадахтаммыт:
Таас үрэхтэр
Таҥнары дьалкыллан
Тардыалаһар тамахтарыгар,
Модун сүүрүк мустан
Буомнаһан булкуллар боруогар,
Түллэр сүурүк түмүллэн
Түҥнэри төгүрүйэр түмүгэр,
Сытыы сүүрүк
Сылбах тиити
Сыһыары сыҕайбытын,
Охсуу уораан,
Оборо тардан,
Оргуйар боруогар
Уга охсубутун
Чөмөрүйэр сүүрүк,
Иһигэр эрийэн,
Киэлитигэр киллэрэн,
Эргиттэ,
Эргичиттэ,
Илдьириттэ,
Имиттэ...
Итиэннэ
Xapa таас сыырыгар
Хайыаһыннаран хамнатан,
Хардаҕаһы да хаалларбакка,
«Хар» гына
Хампы халбарыйда...
Уоттатай нии, оҕолоор!
Оргуйар уораан
Омуна олуһун,
Күлсэр сүүрүк
Күүһэ сүрүн...
Саатар-саатар
Сылбах дьылҕанын
Оноҕостуу умнаан,
Ордорон, ороон
Тумус тааска
Туора бырахтаҕа дуу...
Оччоҕо,
Баҕар,
Биир эмэ киһи
Бэлиэтии көрөн,
Биллэҕэн илдьэн,
Айан аартыгын айаҕар,
Суол туоруур тумулугар
Остуолба оҥорон
Тупсаран туруоран,
Киэһээҥҥи кэлээччилэргэ,
Сарсыардааҥы aahааччыларга
Кэм, кэм кини
Кэрэхсэтиэ этэ...
|
