Оҕо оонньуулаах сааһым
уодьуганыгар,
Эдэр имигэс сааһым идэкэтигэр,
Үрүҥ күн куддук
Үөрүүлээх үйэм үгэнигэр,
Мутукча куддук муҥутаан,
Сибэкки куддук тэтэрэн,
Тэтиҥ сэбирдэҕинээҕэр
Чэпчэкитик тэлибирээн,
Уу сүүрүгүнээҕэр
Дьулурҕатык туттан,
Сайыҥҥы күн
Сандаҕатын курдук
Сайаҕастык санана,
Күн аайытын
Күндү олоҕу күүтэр
Күөгэйэр күммэр,
Илин өттүбэр
Идэкки олоххо эрэнэр
Эдэр-эйэҕэс эрдэхпинэ,
Көрбүппэр эрэ көҕүйэр
Күлүмүрдэс күнүс
Көмүстээх күннэрбэр,
Орто дойду олоҕун
Ойуу-бичик курдук одуулаан,
Күн сирин күчүмэҕэй күннэрин
Күлүү-оонньуу курдук көрөн,
Сындыыс курдук сытыытык
Сыаналанан сылдьарым саҕана, —
Харахпынан хараҥаран,
Сүрэхпинэн сөбүлээн,
Бэйэбинэн биһирээн,
Биир кыыһы кытта
Билсэ сылдьыбытым баара.
Биэбэйим сыыһа
Биһирэтиэн иһин бэрдин,
Таптатыан иһин нарынын эриэхсит.
Ханнык бэйэлээххэ
Хааныҥ дьалкыйыар дылы
Хараҥарбытыҥый? — диэтэргит,
Доҕоччугум оҕотун
Туохха да холуурбун
Туура толкуйдаабатым,
Тылбынан даҕаны сатаан
Сыһыаран сыаналыа һуохпун,
Хоһооммор даҕаны холбоон
Хотон хоһуйуо һуохпун.
Мин санаабар,
Сэгэртэйим сыыһа
Сиэдэрэй сибэккитээҕэр
Сэргэххэ дылы этэ,
Көмүһүм оҕото
Күөх халлааҥҥа күндээрэр
Күннээҕэр күндүгэ дылы,
Ымыы чыычаахтааҕар ыраас,
Мутукчатааҕар мургун,
Лабыкчатааҕар нарын этэ.
Солко сабы
Субуйа тарпыт курдук
Суһуоҕун оҕотун аннынан,
Кырымахтаах саһыл
Кылаанын куддук
Кыламанын быыһынан,
Көмүс манньыат курдук
Көмүскэтин иһиттэн
Эйэҕэс баҕайытык эриличчи,
Сымнаҕас баҕайытык сыыйа,
Көссүө баҕайытык күндээриччи,
Хап-харанан
Хаһылыччы көрдөҕүнэ —
Хамныыр эрэ киһи
Хара быара дьалкыйар
Харахтаах этэ.
Сииктээх сиртэн
Ситэн үүммүт
Сибэкки курдук —
Сиикэй эттээх эрэ
Сик гына түһэр
Сирэйдээх этэ.
Суруйан оҥорбут курдук
Субуххай муннун аннынан
Оҕо саастаах киһи
Одуулаан умсугуйар
Оччугуй уостаах этэ.
Тэргэн ый тиит улаҕатыттан
Тэйэн тахсар килбиэнин курдук —
Тэбэр эрэ сүрэхтээх
Тэйэ хаампат
Тэтэркэй имнээх этэ.
Күн тахсыыта
Күөрэгэй чыычаах
Күөх ойуур үрдүгэр
Күөгэлдьийэ олорон
КөӨүл ырыатын курдук,
Күндү-көҥүл
Күөмэйдээх этэ.
Хамныырын-имниирин
Хайдах этиэмий, оҕолор, —
Халлаан күн
Хара далай
ХалыӨ уута
Халылдьыйа турарын курдук
Хамнаныылаах этэ.
Турар бэйэтин
Туохха холуомуй, оҕолор, —
Тумул сиргэ
Ситэ үүммүт сэбирдэхтээх,
МуӨутаан үүммүт мутукчалаах,
Хабыллан үүммүт лабыкчалаах,
Лаглаҕар быһыылаах,
Хабырыттыбат хатырыктаах,
Халлаан чыычааҕа
Хараҥаран хатанар
Хатыҥ маска
Ханыылыам буоллаҕа.
Күндү дьүһүнүн,
Күн тахсыытын
Күөх далай уута
Күөгэлдьийэн көрсөрүн көрдүк,
Күөгэккэй-көӨүл
КөрүӨнээх этэ.
Татыйыгым оҕотун
Таптаан сылдьарым саҕана,
Көмүһүм оҕотун
Көрөн сылдьар күннэрбэр,
Аан дайды алгыстаах
Айхал олоҕо киниттэн
Арылыннаҕа буолуо диирим,
Туруу дойду дьоллоох
Тускута киниттэн
Тутулуктаах буолуо диэн
Толкуйдаан туймуулуурум,
Күн сирин көҥүл
Күндү олоҕо киниттэн
Көһүннэҕэ диирим,
Кэрэ дайды киэргэллээх
Кэскилэ киниттэн эрэ
Кэлэрэ буолуо диирим,
Күн уота кининэн
Көстөрө буолуо диирим.
Ол курдук
Оойнуулаах олох,
Киэргэллээх кэскил
Киһиэхэ кэлэн барара
Кэрэгэй, кэмчи эбит,
Эдэр эйэҕэс саас
Эргийэн-элэйэн иһэрэ,
Бардам майаҕас майгы
Баранан-барыгыран барара,
Төлкөлөөх дьөһөгөй дьүһүн
ТүӨнэстэрэ түргэн эбит...
Онтон,
Орто дойду одурууннаах
Олоҕун долгунугар охсуллан,
Күн сирин күүстээх
Күтүр сүүрүгэр күлкүттэрэн,
Модун олох муустаах
Муоратыгар булкуттаран,
Баараҕай олох баһаан
Балкыырыгар балыттаран,
Элэмэс олох ис
Эрииригэр имиллэн,
Кырымахтаах олох кыһалҕалаах
Кыпчыырыгар кыбыттаран,
Эдэр бэйэм
Эмэх буолан эмтэрийэн,
Кыһыҥҥы күн
Кыраһа хаарынан
Кырааскалаан кырдалын
Кылбатарын курдук
Кыырыктыйа кырдьан,
Куруҥ мас курдук
Хоҥкуйа кууран,
Хаһыҥнаабыт хатыҥ курдук
Хагдарыйа хатан,
Оҕо бэйэм
Оҕонньор буолан олорон
Одуулаан көрбүтүм —
Олох диэн одурууннаах,
Кэскил даҕаны кэмнээх,
Сырыы даа сыаналаах,
Саргы даҕаны саҕалаах,
Дьол даҕаны уһуктаах,
Таптал даҕаны наар буолбат эбит...
Хата
Барыта бадахтаах,
Кэскил кэмнээх,
Олох уларыйыылаах,
Эдэр саас кэмчи,
Оҕо саас оччугуй
Оҥоһуулаах буолар эбит, оҕолоор!..
1922
|
