Okoneshnikov Nikolaj Savvic,
40 saastaaq, I Nworukteeji nehiliege,
Menge-Qangalas orojuona,
qolkuostaaq, saqa, wuoreghe suoq
1933 s. Ot yjyn 15 kwune, "Uluu syhyy"
Soghoruu bereet omuk siriger oloqtooq bereet omuk ojuuna Omoghoj Baajga kyyran, wus wuosteeq Woluone woruhu kuba kyyl buolan tangnaran, Bwuluu tworduger tiije kworuu kworon eppit:
- Woluone worus kengeen tiijiitiger soghoruu Ytyk-Qaja aryyj allaraa wottuger wus wutuo qaryjalar wuoskeen turallar. Onno oghonnjordooq emeeqsin "dojdu iejeqsitebit" dien, kelbiti uuhatar-teniter beriileeq buolan turabyt dien, urujduu turallar. Soghoruu Ytyk Qaja sylgy swuohu twordo buolaaccyk, Qotu Ytyk Qaja ynaq swuohu twordo buolaaccyk buolan wuoskeebitter ebit, onon, dje bu min kworor dojdubar tiijdeqqine, djolu-sorgunu kwossuon, keneghehin uuhuong-tenijieng ete.
Many ylynan Omoghoj Baaj ojoqtooq, ikki kyystaaq, uonca kergen uolattardaaq buolan, ologhuttan kwohon ajannaan ihen, qajtaq ere alghas Bwuluu woruhun twobotun bulan, ol ustun boluotunan tangnaran, Woluoneghe tiije Bwuluu tworduger keleen toqtoon baran, Woluoneni bejete soghotoghun dwulungu miinen ilin enger tuoraan wureq syndyyha wurduk qajatyn (Djaangytyn) wurduger taqsan dojdu bylaanyn kwootto wuhu.
Ol kworon: "Onton woro bardaqqa swop buolsu, bu dojduga togho ere qotu wottutten tymnyy salgynnar billeller, kihi-swuohu wuoskeebet, djolo-sorguta toqtubut dojdu byhyylaaq; soghoruu woro diekitten itii sylaas salgyn oqsullar, buka, wutuo dojdu manan buoluo", - dien boluotun becimelenen, Woluone woruhu woro woksojon biligi Killem qonuutugar keleller. Dje, kyrdjyk, bilii bereet ojuuna eppitin kurduk, ile-bodo iejeqsitteeq, caqcy-baaccy ajyyhyttaaq oghonnjordooq emeeqsin buolan wus qaryjagha urujduu turallar ebite wuhu. Omoghojdooq manna tuos uraha turuoran twuheller. Sassynygar Qotu Ytyk Qajagha barannar yngyrya erien djwuhunneeq, uulaaq, wus saastaaq burgunas ynaghy bulan aghalallar. Onton sassynygar soghoruu Ytyk Qajagha tiijen "Iejeeni qonuuta, Kierkeeni qonuuta aatyryam" diir sirderge wus qaryjany bulan baran, onton twuot saastaaq congkuruun sielleeq, kuturuktaaq uulaaq bieni qaja qangas qoonnjuttan bulan aghalallar. Manna oloqsujan, bultaan-altaan, kyyllaan, sahyllaan bili swuolerin wuosketeller, yal buolan olorollor.
Wus syl buolan baran, uluu tunaq saghana, ikkis swuhuoq (sajynngy) uunan, araj biirde Omoghoj uolattara kwoottoro - worus worotutten kus, kyyl twuute, mas syyha ustan aahallar. Onu kworon, taqsan Omoghojgo tyllyyllar. Manyaqa Omoghoj: "Ketehing!" - dien sorudaqtyyr. Njirgiter uonna Dorgutar buolannar Soghoruu Ytyk Qajagha tiije barallar. Onno tiijbittere - oloq sygynnjaq kihi oloror wuhu. Onu kworoot, uolattar wuomeller. Onuoqa kihilere bilen: "Bu Omoghoj uolattaraghyt duo? Min ehi turbukkut kenne syl angaara buolan baran, ehigini ekkireten, ikki angaar syl qonugar ajannaan bu kelen olorobun", - dien biler kihi kurduk, dwokso "min Ellej Bootur buolabyn" dien kepseten, bissen, bary Omoghojdooqqo tiijen keleller. Dje ol kelen, Ellej Omoghojgo oloron wus syl toqoru kergen (qamnyyr) uol kurduk buolan oloror.
Wuletiger olus bwogho-tagha, modju, wus kihi tutuuta tutuulaaq, kiepteeq-talalaaq buolan (Omoghojgo) qajghatan syldjar.
Omoghoj Baaj ikki kergen taqsa ilik kyrgyttardaaq. Ulaqana Dekej-Depse, kyrata Njyky-Daqqan dienner ebit. Ikien bu Ellejge ojoq baryaqtqryn bekke bagharar buolan barallar.
Biir sassyarda Omoghoj emeeqsine coroonnooq kymyhy ajaq tuttaran turan Ellejten:
-Bihi kyrgyttarbytyttan biir wucugejin anal ojoq ylan kihi-swuohu twordo buoluuj. Bihi ejieqe iti Njyky-Daqqany anyybyt, - dien coroonnooq kymyhyn bieren turan kwordohor. Ellej emeeqsin bierbit kymyhyn iher, tugu da eppekke isten ere kebiher.
Ellej bultuur-altyyr, aghalara da olus, tutuuta da bet. Ikki kyys tuoj arghaa beske taqsan kiirer ideleeqter. Onu Ellej wulelii syldjan ketehen oloron sahan kwootto - ikki kyystan kwojgo kyys Dekej-Depse iige wurung kwuugen buolan kwuos kurduk cwomcojo oloror wuhu, otton kyra, maany kyys Njyky-Daqqan iige sirge uu kurduk kwuugene suoq ingen-swuten qaalbyt wuhu. Onu tojonnoon "bu - qojuukkuttan tworuoqteeq, ytcattaaq buoluo, kyra maany kyys uuhuo-tenijie suogha, sotoru wujeleeq buoluo", - dii sanyy syryppyt. Ol kurduk sanyy syryttaghyna, Omoghoj Baaj biirde Elleji yngyran ylan yjytar: "Qaja, bu bihi ogholorbututtan qajalaryn ojoq ylan, ogho-uruu twordo-uuha buolaghyn?" - dien. Onu Ellej: "Iti kwojgo, kuhaghan kyyhy Dekej-Depseni ojoq ylabyn" - diebit. Manyaqa Omoghoj Baajdaaq kwojgo kyyhy ojoq ylaryn ihin wohoon, swobuleemine, caastaryn baajdaryttan biir kuturuga, muoha suoq, Kuocaj kugas ynaghy biereller, uonna: "Ce, bara oqsung, ikki qaraqpytygar kwostumeng! Qanna sanyygyt daa, atyn sirge baran araan tya buolung", dien kyraan-tanyjan turan qoldjoghollor. Ellejdeeq ikkiejeghin otcotooghu Kieng-Iejeeni qonuutugar (biligi) Saqsaryga kelen oloqsujan, sep-sebirgel ongoston, uraha turuorunan, sylgy selete ongoston, twupteleen, sylgy ihite terinen, sylgylaryn tutan yan, kymys munnjunan yal buolan barallar.
Aghyjaq sylynan bajan-tajan, ogholonon-uruulanan barallar. Musput kymystaryn biir sajyn "Kulun kymyha" ongoron, ajmaqtqryn Omoghojdooghu yngyran yhyaq yhallar. Yngyryyga emeeqsini kytta kergen uolattar kele syldjybyttar. Omoghoj maany kyyhynyyn kelbeteqter. Ellej yhyaghar coroonnooq, sielleeq ajaghy woro tutan, swohurgesteen turan algyyr. Kini aan dojdu iccitin alghaan (aattatalaan) ajaq tuttarar (ahatar-sieter). Manyaqa Ilin qallaan ulaghatyttan swuumeq sylgy kyla kwun taqsybytyttan kwunu byha batyha taqsan ergije kwoton aaspyt. Ol ikki ardygar yhyaq ortotugar Omoghoj qamnaccyt kyyha kelen tyllyyr: "Maany kyys Njyky-Daqqan kulun bahyn byatynan byalanan bieghe sostoro syldjar, bara oqsuoghung!" - dien. Many bary baar djon baran kwoottoro, Njyky-Daqqan bieghe bas byatynan sostoron wolbut wuhu. Onon wolbutuger tiijen qaalallar.
Ellej dje onton yla kihi-swuohu, saqa twordo buolar gyna uuhuur-tenijer, bajar-tajar. Biligi saqa 5 uluuha Ellej Bootur ogholoruttan ebite wuhu (Qangalas, Menge, Booturuskaj, Boroghon, Nam).