DOROFIEJEV Andriej (Cekellej),
100 saastaaq, Qatyng-Aryy nehiliege,
Nam orojuona, saqa, wuoreghe suoq
1934 s. Bes yjyn 16 kwune, «Swulugen»
I
Bylyr bu dajdyga, Qatyryk siriger, «Djwuolek» dien wutuo sir baarygar Kwuusteeq Saalaaq Kwuhengej Baatyr dien kihi olootto wuhu. Kini bet kwuusteeq suragha kiengnik ihillibit. Onon bet suraghyn isten, biirde Bwuluu aattaaq kwuusteeghe Tangas Boltongo dien aattaaq kihi surahan woloron aatyn ylaary kelbit. Ol kelbite Kwuhengej Baatyr bultuu baran djietiger suoq ebit wuhu. Many Tangas Boltongo djietin aanyttan suollaan tyagha taqsar. Ol taqsan ihen kwordoghune Kwuhengej Baatyr biir sirge sytar mahy qajyharynan togho kehen barbyt wuhu. Onton djulajan, Tangas Boltongo Kwuhengej suolun batyspakka, dojdutugar Bwuluuge twonnor.
II
Kwuhengej Baatyr bu kurduk olordoghuna, biirde sajyn sirin-dojdutun ylaary, Qangalas Tygyn Tojon seriileeq, djonnooq taqsybyt. Ol taqsan Qatyrykka «Djwuolek» dien swutuo kwuolj kytyytygar twuhunen kebiher. Tygyn Tojon, Mwocoko Swuuruk, Taas Ullungaq, Takyma Swuuruk dien wus bert, bwoghos uolattardaaq taqsybyt. Ol taqsan oloron Tygyn yhyaq yhan, oojnuu-kwor terijbit. Manna oloqtooq Kwuhengej Baatyry yngyttaran ylan berke maanylaabyt, ahappyt, ol kenne oojnuuga bastaan «dal ytyhyyta» dien aattaan yraaq sirge syal turuoran oghunan berterin bary ytyhynnarbyt. Manna kieng toloon unguor cwongocokko altan njuurdaaq timir ingeheni keterden baran, onu syal ongoston ytyalaabyttar. Bu ytahyyga Tygyn bet uolattara twongurgehi siire-qaja twuherbitter, syaly tabar suoq buolbut. Otton Kwuhengej Baatyr kuraaqtaaq saatyn ylan nwonguo engil bahygar (iedehiger) tiije angaabyllaan baran yppyt. Manyaqa ogho tiijen ingehe njuurun byha twuhen cwongocogun qaja teben taqsar. Araj kini tabar. Ol gynan baran ytarygar olus kwuuske kyncaryjan, qaragha wuhulu ystanan byatyttan ingnen salybyryy, sannjylyja twuher. Onuoqa uordajan Kwuhengej Baatyr onno baar Tygyn djonun oloccu kyrgan kebiheeri mwoqsuolener, saatyn, batahyn kytta tuppalana twuher. Many kworon turan Tygyn Tojon qap-saba beder (wuus) tyha wutulugun kwoqsun amynnjyar uotugar ititen yla-yla saba battaan qaraghyn uutun ologhor twuheren, emerijen kebiher. Ol kenne: «Baa-Baa! Toqtol-Toqtol! Kytygam-Kytykaam, kihitij-saqatyj!», — dien alghahan toqtotor. Ol
kurduk atyn da oojnuularga Kwuhengej Baatyr Tygyn bet uolattaryn qajalaryn da tuluppat. Tygyn mantan djulajan qaalar. Kwuhengej Baatyr ol kurduk oloror djietiger barar. Onton nwoguo kwunuger Kwuhengej Baatyr kworbute — djono qajyyjagha kwohon baran qaaltar ebit wuhu.
Ol kuttanan, baghar swugunnuo suogha dienner Tygynnaaq urahalaryn Kwuhengej Baatyr dieki wottun qaallaran, nwoguotun iddje barbyttar wuhu. Onon Tygyn Kwuhengej Baatyrtan djulajan, kini dajdytygar Djwuolekke ymsyyrdar daghany, kyajya suoq buolan twonnubute wuhu.
III
Tygyn Tojon onnuk wugesteeq kihi — tojon ebit. Kini olus kwudeng baajdaaq, kieng uoruktaaq, occotooghu saqa omukka mugur yraaqtaady, qoruol keriete bahylyk Tojon buolbut. Kini elbeghi kyajan, kihini-swuohunu, baajy-duolu musput kihi. Ylaary taqsar siriger tuoj swuohuluun-astyyn, kihiliin, bwoghostuun kwohon taqsytalaan, twuhunen settelii qonugu byha oojnuu terijen yhyaq yhara wuhu.
Tygyn oghorduk sir-dajdy aqsyn, uluus betterin aqsyn aattaan taqsara wuhu. Biirde Qotu Twube siriger emie taqsa syldjybyt. Boroghon Bert Qaragha emie taqsan, djulajan kiitte wuhu. Tygyn qojuut nuucca seriite kelen kyajan, daamyn ylan wolorbutter. Ol woloron baran qaraghyn uutun yjaan kwoottoro 30 muunta buolta wuhu. Onu sototun kytta qaraghyn soghoruu yraaqtaaghyga ippitterin yraaqtaaghy: «Bu saqa qoruola kihi ebit, onu wolorbokko tyynnaaqtyy aghalya ebikkit», — dien semeleebite wuhu. Ol wolottorbut tojonu burujdappyta wuhu dien buolara.
Occogho Tygyn «Sajsary» kwuolj qonuutugar olororo wuhu. Kinieqe bary uluustartan kiiren seriihit, bwoghos, qamnaccyt buolallara wuhu dien kepsiillere.
Swurun sirejge twonun